Piotr Skarga był zwolennikiem wzmocnienia władzy królewskiej i zwolennikiem ograniczenia sejmu. Wśród szlachty, miłującej swoje prawa i swój realny wpływ na losy państwa, takie stanowisko nie mogło spotkać się ze zrozumieniem. Tak samo jak charakterystyczna dla Skargi krytyka innowierców, szczególnie arian i kalwinistów, których w Polsce było wówczas, w wieku XVI, naprawdę sporo: wystarczy wspomnieć, że katolikami nie był chociażby Mikołaj Rej czy Andrzej Frycz Modrzewski,.
To, czym naraził się współczesnym szczególnie, była krytyka konfederacji warszawskiej. Mówił, że jest „przeciw wszystkim prawom Boskim i ludzkim, przeciw dobremu Rzeczypospolitej, przeciw sprawiedliwości, przeciw dobrym obyczajom, przeciw samemu przyrodzonemu rozumowi”. Konfederacja, która zapewniała szlachcie swobodę wyznaniową, była, jak na owe czasy dość bezprecedensowa na całą skalę europejską i stanowiła źródło dumy wśród wielu mężów stanu. Tym samym, powiedzieć można, że Piotr Skarga głosząc swoje niepopularne poglądy szedł zupełnie „pod prąd”.
Z dalszej perspektywy historycznej trudno oceniać Skargę tak, jak oceniano go w jego czasach. Wprawdzie wiek XVI był „złotym wiekiem” w historii Polski i trudno dziwić się, że tolerancja w czasach licznych wojen religijnych w Europie wielu obywateli napawała dumą. Jednak, jak pokazały czasy późniejsze, Skarga pod pewnymi względami miał rację. Swoją krytyczną postawą wyrażał obawy, że przyzwyczajona do swobody szlachta będzie w coraz mniejszym stopniu stanowić jedność. Przestrzegał przed zbytnim rozproszeniem, które w połączeniu z inną polską wadą, - kłótliwością - doprowadzi do chaosu. Uważał, że połączenie się pod sztandarami jednej, państwowej religii wzmocni patriotyzm i sprawi, że szlachta będzie wspólnie identyfikowała się zarówno z Polską, jak i z charakterystycznym dla Polski katolicyzmem.
za:Odkrywcy.pl
